کلاس پنجم دبستان پسرانه غیردولتی تمام هوشمند بهشت

مفهوم شخص در فعل:

در مفهوم شخص نیز وجود دارد . مفهوم شخص یعنی اینکه گوینده فعل را به خود نسبت دهد یا به مخاطب خود یا افراد دیگری . فعل را به خود نسبت دهد آنرا  اول شخص یا متکم می گویند.مثل رفتم اگر گوینده ی فعل را به مخاطب نسبت دهد دوم شخص مثل رفته ای اگر گوینده فعل را به فرد دیگری نسبت دهد سوم شخص مثل رفت

اول شخص مفرد    من    رفتم            اول شخص جمع     ما    رفتیم

دوم شخص مفرد     تو    رفتی          دوم شخص جمع     شما   رفتید

سوم شخص مفرد    او    رفت           سوم شخص جمع    آنان    رفتند

فعل های پیشوندی :

فعل پیشوندی آن است که از یک پیشوند و از یک فعل ساده ساخته می شود:برداشتن – فروختن – وارفتن- بازداشتن

فعل های پیشوندی مرکب:که از ترکیب یک اسم ویک پیشوند ویک فعل ساخته شده است مثال:سرباز زدن- تن در دادن – سر در آوردن – تن+ در+ دادن= تن در دادن

حرفهای ربط:

حرف ربط کلمه هایی هستند که دوکلمه یا دو جمله را به هم ربط می دهند وآنها را هم نقش و هم پایه یکدیگر می سازند یا جمله ای را به جمله ای دیگر ربط می دهند و یکی را وابسته دیگری قرار می دهند:

مثال:مجید وبهروز را در خیابان دیدم . در این جمله(و) حرف ربط است و مجید وبهروز هردو مفعول است.

حرفهای ربط ساده:

اگر- اما- خواه-نه-لیکن

حرفهای ربط مرکب:

همینکه- به هر حال – هرگاه که – همان طور

  جمع مکسر:

اسمهای عربی که هیچ یک از نشانه های جمع را نداردبلکه گاهی با تغییر حرکت و گاهی با افزودن وکم کردن حرف یا حروفی بصورت جمع در می آیند و در عربی آنها جمع مکسر یعنی شکسته می نامند. زیرا صورت مفرد آنها می شکند . جمع مکسر مخصوص کلمات عربی است.

مثال:کتب – مجالس – اخلاق – وسایل – ادوار

بیت:

هرسطر از شعر را یک بیت می گویند،هربیت از دو مصراع یا(مصرع)تشکیل می شود.

ردیف:

کلمه یا کلمات مکرری است که در آخر هر بیت شعر می آید یا در آخر مصراع های بیت تکرار می شود.

قافیه:

حرفی یا حروفی مشترک در پایان مصراع های شعر را می گویند.

مثال:بخور تا توانی به بازوی  خویش/ که سعیت بود در ترازوی   خویش

                          قافیه     ردیف                       قافیه       ردیف

نهاد:

قسمتی از جمله است که درباره ی آن خبری می دهیم.

گزاره:

خبری که درباره ی نهاد داده می شود.

مثال:علی    کتاب می خواند

      نهاد        گزاره

توجه:

امکان دارد نهاد یا کلمه و گزاره چند کلمه باشد و بالعکس.

او    بازی می کند.

نهاد     گزاره

دانش آموزان کلاس پنجم دبستان سعدی   آمدند

               نهاد                            گزاره

چه وقت نهاد فاعل است ؟ وقتی که نهاد بر کننده ی کار دلالت کند.

مثال: علی نامه می نویسد.

        نهاد

        فاعل

نهاد دو گونه است نهاد جدا وپیوسته

نهاد جدا:گروه اسمی است که معمولاً در ابتدای جمله می آید واغلب می توان آنرا حذف کرد.

مثال:غذا می خوریم= ما غذا می خوریم ما در جمله حذف شده و از طریق فعل می توان فهمید.

مفعول:

کلمه ای است که فعل بر آن واقع شده است مفعول در قسمت گزاره است

محمد غذا را آورد.     توجه:«را» یکی از علامت مفعول می باشد.

       مفعول

تفاوت گزار و گذاره:

(1)گزاردن به معنی ادا کردن – به معنی آوردن- انجام دادن و گزار به معنی امر گزاردن (بگزار) و نیز به معنی گزارنده در ترکیب یا کلمه ای دیگر است .مثال:خدمت گزار- سپاسگزار- نمازگزار – خواب گزار

(2)گزارده یعنی نهادن وچیزی را در جایی قرار دادن و گذارنده یعنی کسی که چیزی را در جایی می گذارد گذرا به معنی امر به گذاردن (بگذار) و نیز  معنی گذارنده در ترکیب یا کلمه ای دیگر است .مثال:تخم گذار- قانون گذار

حرف نشانه ی ندا:

حرفهای نشانه حرفهایی هستند که برای تعیین نقش کلمه در جمله می آیند.

(الف):که به عنوان نشانه ی ندابکارمی روند.مثال:خدایا- دلا- پروردگارا.

(ای):مانند الف نشانه ی نداست و در اول کلمه می آید وآنرامنادا میکند.

مثال:ای رفیق-ای برادر-ای خدا-ای آقا.

(یا):مانند-«الف»- و «ای» نشانه ی نداست. مثال:یا رب-یاعلی-یاحسین.

مترادف-متشابه-متضاد:

کلمات از حیث مناسب و ارتباط با هم سه گونه اند.

(1) از حیث لفظ جدا ولی از حیث معنی یکی هستند.

مثال :علم و دانش –جامه ولباس-صلح وآشتی که به این کلمات مترادف هم می گویند.

(2)کلمات متشابه سه دسته هستند:

الف:کلماتی که در نوشتن یکی اما در لفظ و معنی جدا هستند مثال:کرم-کرم

ب:کلماتی که در نوشتن ولفظ یکی اما در معنی جدا مثال:کلمه شیر وکلمه ی پروانه

ج:کلماتی که در لفظ یکی اما در نوشتن و معنی جدا مثال:خاروخوار

(3)نه تنها از جهت لفظ یا معنی یکی نیستند بلکه از حیث معنی ضد هم نیز هستند.

مثال:دانش و نادانی –روشن وتاریک به اینگونه کلمه ها متضاد می گویند.

معادل سازی :

یعنی کلمه ای که به زبان فارسی جایگزین کلمه ای به زبان بیگانه می شود.

مثال:مدال:گردن آویز           سایز=اندازه     ترمینال= پایانه

تفاوت صفت وموصوف با مضاف و مضاف الیه:

الف:مضاف الیه را می توان جمع بست اما صفت جمع بسته نمی شود .

ب:مضاف الیه همیشه اسم یا جانشین اسم است اما در ترکیب وصفی یک جزء حتماً صفت است .

*برای تشخیص صفت موصوف و مضاف و مضاف الیه یا به آخر آنها «تر» یا بین آنها کلمه بسیار می گذاریم.مثال:دانش آموز دانا = دانش آموز داناتر یا دانش آموز بسیار دانا –موصوف وصفت

مثال:کفش علی-کفش علی تر یا کفش بسیار علی-معنی ندارد پس مضاف و مضاف الیه است.

فعل لازم:

فعلی که بدون مفعول معنی جمله را تمام کند.مثال:علی آمد.

فعل متعدی:

فعلی که علاوه بر فاعل به مفعول نیاز دارد .مثال: سعید مداد را آورد.

دیالگ چیست؟

گفتگوی دونفر باهم رادیالگ می گویند.

ساختن اسم موصوف:

اسم + صفت    مثال: گل      زیبا

                    موصوف     صفت

ساخت مضاف و مضاف الیه :

اسم+اسم=مثال:  لانه        زنبور

                  مضاف    مضاف الیه